Chương 4

Cành bông giấy










Những ngày Xuân cũng trôi qua mau, mọi người trở lại với nếp sống bình thường. Đám trẻ con chúng tôi trở lại với trường lớp, thầy cô, và bạn bè. Người lớn lại bận rộn với sinh hoạt thường ngày. Cây bông giấy của bố đang bén rễ, nó bắt đầu leo lên được tầm ngang vai tôi. Mẹ nằm ở nhà thương hai tuần giờ đã qua cơn nguy hiểm, nhưng mẹ vẫn còn yếu lắm vì mất máu nhiều. Bà con hàng xóm nghe tin vui kéo đến chúc mừng. Hôm mẹ về chúng tôi tíu tít như lũ gà con lăng lăng bên giường:

- Mẹ ơi! Hôm nào nhà mình sẽ ăn Tết lại nha mẹ!
- Mấy bữa nữa mẹ khỏe sẽ nấu bánh chưng, nhà mình ăn Tết lại nghe...
- Dạ mẹ! Em bé Trâm đang đòi mẹ cho bú sữa kìa!

Như thế đó, những kỷ niệm thân thương đã đánh dấu từng khoảnh đời của chúng tôi trong thời thơ ấu. Bố tôi, như bao nhiêu người đàn ông bình thường khác, là tàn cây rộng che chở bóng mát cho gia đình. Dạo sau này bố thôi không làm cho mấy hãng thầu của Mỹ nữa, bố quay về mở trại nuôi gà, nuôi heo. Bố vui tánh, thường hay giúp đỡ hàng xóm nên có nhiều người quý mến. Mẹ tôi, một người đàn bà suốt cả đời hy sinh và nhẫn nhục, chắt chiu vất vả vì con. Tình thương của mẹ như nước dòng sông cái, chảy hiền hòa vào những nhánh sông tuổi nhỏ của chúng tôi.

Nối nghiệp ông ngoại, mẹ vào nghề dạy học sau khi sanh chị Khanh. Có thể nói mẹ yêu nghề, chứ tiền lương lúc đó chỉ hơn tiền mướn người trông em bé là chị Khanh một ít, chẳng đủ được bao nhiêu. Không ngờ sau này, đây là cái nghiệp dĩ, đã gắn chặt vào cuộc đời của mẹ suốt mấy mươi năm. Người ta thường nói, nghề dạy học cao quý nhưng bạc bẽo. Như khách đưa đò qua những bến song, qua sông rồi mấy ai còn nhớ kẻ đưa đò!

Tôi còn nhỏ, chả hiểu thấm thía hai chữ bạc bẽo là gì, đôi khi tôi nghĩ ngược lại. Từ khi đi học hình tượng người thầy, cô giáo đứng trên bục giảng bài, đối với tôi là một cái gì to lớn vinh dự lắm. Chẳng những thế hàng xóm, ai cũng quý trọng mẹ tôi. Họ gọi mẹ là cô giáo dĩ nhiên rồi, và nhân tiện gọi luôn bố là thầy giáo, mặc dù bố chưa từng bao giờ dạy học cho một đứa trẻ nào trong cái xóm nhỏ thân quen ấy cả. Sau này, để phân biệt với những cô giáo trẻ, họ gọi mẹ là “bà giáo Lan”, và tất nhiên bố được đổi danh là "ông giáo Lan!". Thật là buồn cười quá chừng! Nhưng cũng dễ thương làm sao! À! Mà bố cũng thích người ta gọi như vậy. Sau này quen dần đi, rất ít người biết tên thật của bố, nhưng bố vẫn để mặc. Điều đó đủ chứng tỏ bố lấy làm vui sướng khi chia sẻ cái vinh dự ấy cùng với mẹ. Đôi khi chúng tôi chợt nghĩ, chắc có lẽ vì bố thương mẹ nhiều nên hy sinh luôn cả cái tên của mình.

Riêng tôi, tôi nghĩ còn một vinh dự nữa cho nghề dạy học, là mỗi năm gần đến ngày Tết, học trò được phụ huynh dắt đến chúc Tết gia đình thầy cô. Nhà tôi năm nào cũng vậy, kẹo, bánh, mứt, trái cây, quà Tết chất đầy bàn cao ngút ngàn. Mặc dù mẹ tặng lại họ một ít, nhưng vẫn còn nhiều lắm, chúng tôi ăn hoài đến mấy tháng trời vẫn không hết. Ngày ấy ngây thơ tôi mơ ước, sau này lớn lên mong được làm thầy giáo như mẹ, để mỗi năm Tết đến có quà bánh thật nhiều, ăn cho đã!

Nhưng cả bố và mẹ đều không muốn tôi trở thành thầy giáo, vì với thế hệ của chúng tôi, đời sống của nhà giáo sẽ vô cùng chật vật. Thực vậy, ngay cả bây giờ, từng ngày qua cuộc sống mỗi lúc càng trở nên khó khăn, theo nhịp độ lớn dần lên của lũ trẻ con chúng tôi. Chúng tôi lớn như thổi, lo ăn, lo mặc... Đồng lương dạy học của mẹ và trại gà của bố, xoay tới xoay lui cũng chỉ vừa đủ ăn nếu không muốn nói là hơi chật vật, bố mẹ phải làm việc vất vả nhiều.

Lúc ấy tôi có ý nghĩ hơi sợ cảnh nghèo của nghề dạy học. Chắc tôi không muốn làm thầy giáo như mẹ nữa đâu. Như vậy lớn lên làm gì bây giờ? Ước mơ của tôi đã bị nhu cầu vật chất đe dọa. Buôn bán chắc là không hợp với bản tính chậm chạp của tôi. Rồi có lần tôi mang tâm sự kể cho bố nghe. Bố nói: "Con còn nhỏ mà hãy lo học tập cho giỏi trước đã, nghĩ chi nhiều những chuyện đó". Học ư, tôi không đến nỗi tệ, chỉ có điều tôi ham chơi và làm biếng. Bố mẹ tuy không giàu có, nhưng niềm hạnh phúc và tình thương của bố mẹ đã dành cho chúng tôi thật tuyệt vời. Trên bức tranh quá khứ tuổi thơ của tôi, cây cọ nhỏ đã quệt những vết màu dần dần thêm đậm nét...

Một hôm, có công việc bố phải đi xa mấy ngày. Trước khi đi ông dặn dò tôi nhớ chăm sóc cây bông giấy. Cây bông giấy mới bén rễ nên cần nước nhiều, bố còn căn dặn kỹ bao phân bố để ở dưới bếp. Tôi vâng dạ, cho xong chuyện, chẳng có để ý gì. Tuổi thơ ham chơi đã quên bẵng đi mất.

Dạo này vì đã qua mùa Xuân nên trời đang nóng dần lên, dưới con nắng gay gắt, mặt đường ngoại ô hừng hực như muốn chảy nhựa. Tôi thường cùng đám bạn rủ nhau đi tắm sông. Con sông còn có cây cầu bắc ngang cách nhà khoảng hơn cây số, đó là nơi tôi bắt đầu tập bơi.

Màu nắng chiều nhạt nhòa in bóng đổ xuống hàng dừa xanh mướt, con nước lớn giữa tháng êm đềm lặng lẽ vỗ nhẹ hai bên bờ sông. Từng cụm lục bình trôi lờ lững, thỉnh thoảng một cơn gió nhẹ thổi qua xào xạc đám lau sậu ven bờ. Nghe động, một vài cánh cò trắng xoải cánh vụt bay in trên nền trời vàng úa của hoàng hôn. Ôi! Đẹp làm sao những nhánh sông tuổi nhỏ! Cứ mỗi trưa đi học về, ăn cơm xong là tôi biến mất, tắm táp mãi cho đến xế chiều mới về nhà.

Chiều về, mới sực nhớ đến cây bông giấy và bao phân bón bố đã dặn dò. Xuống bếp tôi túm đại một cái bao, đem ra rắc chung quanh cây bông rồi tưới nước vào. Suốt buổi tắm sông mệt lả người, nên làm xong tôi leo lên giường ngủ tít, quên cả học bài.

Vài hôm sau mới để ý thấy cây bông giấy ngoài hàng hiên. Ô kìa, sao lạ vậy? Cành lá bỗng trở nên héo hon cụp rũ xuống. Hình như nắng quá, nó không chống chọi nổi với cái nắng chói chan này. Trước khi đi tắm sông như thường lệ, tôi rủ mấy thằng bạn xách nước tưới cho cây bông. Tôi xuống bếp lấy bao phân bữa trước ra bón thêm vào gốc cây hoa. Bỗng một thằng bạn hét lên:

- Ê! Bao này là phân bón cây đấy à! Mày có điên không hay là mắt mày đui?

Thì ra tôi đã lười biếng không xem kỹ, chết chưa! Bên ngoài cái bao còn y nguyên dòng chữ của bố viết tay. Đó là bao thuốc DDT dùng để diệt chuột! Một thằng trong bọn còn hù cho tôi thêm sợ:

- Ha! Ha! Mày làm chết mẹ nó cái cây bông giấy của bố mày rồi!

Nghe nó nói tôi giận hết sức, chỉ muốn đấm vào mặt nó mấy cái, cái thằng khỉ này sao ăn nói bậy bạ quá vậy? Tôi chết điếng người, đặt bao thuốc DDT xuống đất, lòng bồn chồn khó tả, nó nói cũng có lý lắm. Cây nào sống nổi với loại thuốc độc cực mạnh này? Tôi ân hận lắm cho cái tội cẩu thả lười biếng của tôi. Chúng tôi bàn với nhau, hốt hết đất tưới nước nhiều vào, may ra cứu sống được cây hoa. Làm qua loa cho xong chúng tôi lại rủ nhau đi tắm sông nữa. Hôm đó tôi bơi lội nhưng trong lòng áy náy chẳng thấy vui, nao nao bồn chồn làm sao ấy.

Đúng như vậy, kết quả thật tuyệt vọng! Đã mấy ngày qua cây bông giấy chẳng thấy hồi sinh được tí nào. Rồi như một điềm gở của định mệnh báo trước. Cành hoa bông giấy kia, vì số phận mong manh phù du của nó, hay vì cái tội ham chơi, cẩu thả của tôi. Chắc nó chết mất! Tôi đã làm chết cây bông giấy của bố rồi! Cành bông giấy đó chẳng còn được hiện hữu dưới ánh nắng trần gian nữa, nó cứ héo úa dần rồi tàn lụi. Cây bông không có duyên may trổ nụ trổ hoa dưới ánh mặt trời. Nó ra đi mang theo cả cái hy vọng mong manh, và mang đến cho tôi một mối phập phồng lo sợ. Tôi biết bố quý cây bông giấy này lắm!

Rồi bố về, thấy cây bông giấy đã chết khô một cách tức tưởi trên giàn. Tôi nghĩ thế nào cũng bị bố la một trận. Tôi biết tánh bố, bình thường rất thương yêu và chiều chuộng các con, nhưng trong việc dạy dỗ, ông rất nghiêm khắc. Hôm bố về tôi biết trước nên đã mặc sẵn hai ba cái quần thật dày ở trong, vì biết thế nào cũng phải ăn đòn, thế nào cũng phải lãnh hai ba roi vào mông. Đợi mãi đến chiều, đến tối, rồi đến cả sáng hôm sau... bố vẫn không nói gì, thỉnh thoảng chỉ đưa mắt nhìn tôi, hơi buồn buồn. Không biết sao đôi chân mày nhíu lại, bố đang suy nghĩ gì? Có lẽ bố giận tôi lắm. Lần đầu tiên tôi có lỗi mà bố không la mắng nhiều như mọi khi.

Về sau lớn lên tôi hiểu, tôi không còn nhỏ nữa để bố đánh đòn. Bố chỉ buồn vì cái tật ham chơi lười biếng, và vô trách nhiệm của tôi. Tôi lo lắm và lại càng lấm la lấm lét mỗi khi đứng gần bố. Dù sao trong ánh mắt giận buồn của bố, tôi vẫn nhìn thấy ánh lên một niềm tha thứ bao dung. Tôi sợ chạm phải ánh mắt nâu đen ấy. Giá như bố cứ lôi tôi ra trách mắng, thậm chí bố cứ đét vào mông tôi vài cái như dạo trước, như thế tôi cảm thấy dễ chịu hơn. Cả tuần sau đó, tôi sống trong nỗi phập phồng lo âu và hối hận vô cùng.

Trong lớp học thường thường tôi chỉ được xếp vào loại trên trung bình chút. Trong khi hai em gái của tôi lúc nào cũng được xếp hạng "top ten". Dạo này nhờ bố đêm đêm bỏ thì giờ xem xét bài vở, và nhất là dạy thêm English, nên tôi đã bơi được lên gần với đám bạn "khá" trong lớp. Tờ phiếu điểm hàng tháng thầy cô phê đại loại như: Có tiến bộ, Học khá, nhưng hơi lơ đãng, hoặc Sẽ tiến tới nếu chuyên tâm... Tuy chưa đạt được sự mong muốn của bố, nhưng tôi biết bố cũng vừa lòng hơn dạo trước. Một buổi chiều bố đang cưa gỗ sửa lại cái chân chuồng gà, ông huýt sáo nho nhỏ một bài nhạc tiền chiến. Thấy bố vui tôi lăng xăng đứng đó làm thợ vịn. Chỉ vào đống cây bố nói:

- Mày lựa cho bố ít cây gỗ thẳng và nhớ để sang một bên, nhanh tay lên nha con!
- Để làm gì vậy bố?
- Để dành đấy mai mốt bố cần dùng. Nói thì làm ngay đi, cứ hỏi lăng nhăng lít nhít.

Bố cầm cái cưa lá, chăm chú cưa cây. Ông làm việc tỉ mỉ có vẻ say mê và thích thú lắm. Tôi ngồi xuống đống cây vừa lựa chọn vừa miên man nghĩ, bố lựa cây để làm gì nhỉ? À, chắc bố để dành ít cây gỗ này đặng gác lên giàn cây bông giấy, chắc bố muốn trồng lại một cây nữa. Nhân lúc bố đang vui tôi đánh bạo đến bên hỏi nhỏ:

- Bố ơi! Bữa nào trồng lại cây bông giấy đi nghe bố!

Bố cười khà khà:

- Cái thằng, học thì làm biếng làm việc thì chẳng chú tâm gì cả, sau này làm sao con nên người!

Nghe bố nói vậy tôi hiểu bố hết giận tôi rồi. Tự nhủ sau này những việc bố sai tôi sẽ để ý chú tâm hơn nữa, nhưng cái chuyện làm biếng học tôi chẳng dám hứa hẹn vớ bố nhiều, vì tuổi thơ ham chơi tôi cũng dễ nhớ, dễ quên...

Thấm thoát đã gần hết một năm học, chúng tôi sắp được nghỉ hè. Câu chuyện cây bông giấy tưởng chừng như đã chìm vào lãng quên. Một hôm, bố dặn:

- Mấy hôm nữa được nghỉ hè, mày phụ với bố dựng lại cái giàn hoa trước sân nhà nghe.

Nhìn vạt nắng gay gắt trước thềm nhà, ông buột miệng nói bâng quơ:

- Phải chi còn giàn bông giấy ở đây, cái sân sẽ mát mẻ biết mấy...

Mùa hè hai cha con tôi sửa lại cái giàn bông giấy. Cũng mất đến hai buổi chiều vất vả, giàn cây đã được sửa sang xong tươm tất. Tôi tự nhủ, nhất định lần này tôi sẽ chuộc lại lỗi lầm lần trước. Tôi hỏi bố:

- Chừng nào lên nhà bác xin cây bông về trồng, hả bố?
- Ừ, để xem sao đã, khi nào bố rảnh.

Nhưng bố có lúc nào được rảnh đâu, ông lu bu chuyện này chuyện khác. Hết chuyện nhà ông lại lăng xăng giúp hàng xóm. Bất chợt trại gà trong xóm có vấn đề. Không hiểu sao năm ấy những con gà đang khỏe mạnh bỗng nhiên hàng loạt lăn ra chết toi. Gà bị dịch đem lại thiệt hại lớn cho những trại chăn nuôi, tất nhiên nhà tôi cũng bị ảnh hưởng lớn. Bố bận suốt cả ngày, tối đến bố phải tra cứu sách để tìm cách trị liệu. Nhờ biết đọc sách Pháp, sách Anh nên hàng xóm tin tưởng. Thấy bố bận rộn với trại gà, trại heo của nhà và hàng xóm nên chưa rảnh rang nhiều, tôi ngại không dám nhắc sợ làm quấy rầy bố. Ngồi trước thềm tôi đưa mắt nhìn lên, dưới vạt nắng lao xao của bóng hoàng hôn, giàn hoa bông giấy vẫn im lìm trước mái hiên như lặng lẽ, đợi chờ...

Chương 5

Duyên âm nhạc

Rồi mùa Hè qua nhanh như tàn theo những xác phượng vĩ trên các con đường phố ngoại ô. Năm nay tôi đã lên lớp Bảy. Khoảng một tuần trước khi chúng tôi vào năm học mới. Hôm ấy, bố cho tôi và em Đạt vào tiệm bán xe, bố lựa cho Đạt một chiếc xe đạp nhỏ, còn tôi bố cho tôi được lựa chiếc nào tùy ý thích. Đến lúc trả tiền, ông chủ viết hóa đơn. Ông tần ngần đưa mắt hỏi bố:

- Thưa ông cho biết quý danh?

Bố cười nheo mắt nhìn ông chủ tiệm:

- Tên tôi hả? Không cần, ông cứ viết tên thằng nhỏ này vào!

Ông chủ hỏi tên tôi xong viết vào tờ hóa đơn. Tôi thích quá lặng người đi. Chưa bao giờ tôi được đứng tên trên một sản phẩm to lớn đến như thế. Năm ngoái, tôi thi đậu vào lớp Sáu trường công lập Lý Thường Kiệt, anh rể thưởng cho một cái đồng hồ, trong đó có kèm theo tờ hóa đơn cũng để tên tôi. Tôi vẫn để nguyên trong cái hộp nhỏ. Bây giờ trong cái hộp nhỏ xinh xắn bằng nhung của tôi đã có hai tờ hóa đơn! Cỡi lên chiếc xe đạp nhỏ vừa vặn, tôi muốn nói với nó: "Từ nay, tao với mày là một nha!". Từ ngày có chiếc xe đạp mới, tôi chợt thấy mình lớn hẳn lên. Đúng vậy, thích quá đi, từ nay tôi có thể tự đi học một mình và bố không còn phải đưa đón tôi đi học nữa. Trên con đường làng dẫn đến trường qua thôn xóm nhỏ. Hai bên đường những hàng cây đã được trồng từ lâu, tàn cây rộng trên cao, cành lá đan lẫn vào nhau như một cái lọng khổng lồ. Hôm nay là ngày khai trường. Buổi sáng tinh mơ khi hoa lá vẫn còn đọng giọt sương mai đẫm ướt, tôi hớn hở đạp xe đến trường dưới bóng hàng cây râm mát. Những con chim se sẻ đuổi nhau trên cành hót líu lo ríu rít, như đang đón chào một ngày mới tinh khôi. Trong lòng tôi như bừng lên bao khúc nhạc rộn ràng...

Sau ba tháng hè, gặp lại bạn bè trong lớp. Đứa nào cũng cao thêm được một khúc mà sao tôi vẫn cứ... lùn tịt! Nhất là mấy nhỏ con gái, chúng trổ mã nhổ giò cao hơn tôi cả nửa cái đầu! Cũng năm ấy lớp tôi thành lập đội bóng đá, mấy thằng to con được tuyển chọn ngay. Tôi mê đá banh, nhưng nhỏ con nên chỉ được xếp vào dự bị, khi có đứa nào mệt thì tôi mới được thế vào. Rồi tôi cũng được ra sân đá banh được vài trận lai rai. Nhưng một hôm trên sân cỏ, tôi bị sút một cú té nhào đau điếng, bị bong gân phải nghỉ học mấy ngày. Từ đó cái chân dự bị của tôi cũng ít được chiếu cố. Đội nào có tôi tham dự là coi như đội ấy sẽ đoạt giải về “nhì” trong số hai đội! Tôi buồn lắm, nhưng tự như sẽ chơi môn thể thao khác có tính cách dẻo dai hơn. Tôi tập bơi lội, trong môn chơi này tôi có lẽ khá hơn vì ít phải dùng sức nhiều. Nhớ lại hồi nhỏ đi học bị ăn hiếp, thì chị Khanh thường đứng ra bênh vực.

Năm nay chị Khanh đã lên lớp Mười, Trung Học Đệ Nhị Cấp, chị không học ở trường gần nhà. Lên cấp III chị hiền dịu đi nhiều. Dĩ nhiên mấy năm nay chị không vật lộn đánh nhau với bọn con trai nữa. Chị trắng và đẹp nhất nhà. Chị Khanh thừa hưởng đôi mắt to, đen và sâu của bố, cộng với làn da trắng của mẹ. Những anh chàng trồng cây si làng trên xóm dưới lởn vởn qua lại trước sân nhà. Mỗi lần chị Khanh đi ngoài đường trên phố, theo sau là những cái đuôi dài dài... đếm mãi không hết! Dạo ấy ở trong xóm gần nhà có mấy anh sinh viên, anh Khoa và các bạn của anh, thích chị Diệp và chị Khanh lắm. Mấy anh thường đêm đêm vác đàn ra đánh, cố tình để cho hai chị nghe. Chị Diệp thỉnh thoảng đi về cũng có chào hỏi mấy anh, nhưng chị Khanh thì kiêu kỳ hơn, chị... đâu thèm nghe!

Chị không nghe nhưng mấy anh không nản chí, vẫn lai rai đàn hát mỗi buổi chiều chiều. Thế là tôi được nghe ké. Nghe mãi rồi tôi đâm ra ghiền luôn. Kể ra đây là một ngẫu nhiên tình cờ, mà cũng là cái "duyên" may mắn đến với tôi trong thời niên thiếu. Dạo ấy, tân nhạc có những bài nhạc như Xuân Này Con Không Về, …con biết Xuân này mẹ chờ tin con…, Nỗi Buồn Hoa Phượng, …mỗi năm đến hè lòng man mác buồn, chín mươi ngày qua chứa chan tình thương…, Những đồi Hoa Sim, …những đồi hoa sim ôi những đồi hoa sim tím cả chiều hoang biền biệt..., chẳng hạn. Trịnh Công Sơn cũng đang nổi tiếng với Diễm Xưa, …mưa vẫn hay mưa trên tầng tháp cổ, dài tay em mấy thuở mắt xanh xao..., Hạ Trắng, …gọi nắng trên vai em gầy đường xa áo bay, nắng qua mắt buồn lòng hoa bướm say, lối em đi về trời không có mây, gọi tên em mãi suốt cơn mê này...

Có lần mở tập nhạc xem bài Hạ Trắng, lời nhạc khiến tôi giật mình. Chữ "em" được bôi xóa sửa lại là chữ "Khanh", thành ra đọc là: gọi tên "Khanh" mãi suốt cơn mê này... Thôi chết anh rồi! Quả là đúng tim đen. Tất cả những bài nhạc này, mấy anh sinh viên dùng để "cua" hai người chị dễ thương của tôi. Như con ve sầu mùa Hạ, mấy anh đua nhau rỉ rả hát hoài, hát nhiều đến nỗi tôi thuộc luôn. Thường cứ chiều chiều đến chập tối, mấy anh thay phiên nhau ôm cây đàn guitar, ngồi trên balcony chõ miệng sang phía nhà tôi và nghêu ngao hát:

Hôm qua anh đến nhà em
Ra về mới nhớ rằng quên cây đàn
Đêm sâu thao thức ngỡ ngàng
Chờ mai tìm đến cây đàn bỏ quên.
(Cây Đàn Bỏ Quên - Phạm Duy)

Hồi đó nhìn dáng nghệ sĩ của anh Khoa lòng tôi mê mẩn tâm thần. Thầm ước mơ có ngày mình lớn lên sẽ đàn hay như anh. Nhưng tôi sẽ khác anh, tôi không dại gì để đám con nít bu quanh chả ích lợi gì, anh Khoa thật là dễ tánh quá. Mỗi khi anh ôm cây đàn là mấy đứa choai choai trong xóm cỡ tuổi tôi thường xúm lại nghe. Tôi dĩ nhiên được ưu tiên, được anh chiều hơn cho ngồi lại gần. Thỉnh thoảng anh lại sai đi mua thuốc lá lẻ, nước ngọt, hay kẹo bánh, cho chúng tôi ăn nữa. Cái đám lau nhau kia tụi nó khoái ngồi lăng xăng ăn chia kẹo bánh, tôi có bánh kẹo đầy nhà nên không thiết gì đến. Tôi chả muốn gì ngoài chuyện xin các anh dạy đàn. Nghe vậy, mấy anh cười ồ lên bảo rằng:

- Có thiệt không đấy? Mày mà cũng đòi học đàn hả?
- Cây đàn nặng lắm, có vác nổi không đấy thằng em nhỏ?

Tôi tức lắm gần khóc, định bụng từ nay sẽ không thèm sang nghe anh Khoa đàn hát nữa. Nhưng làm như cái "Duyên văn nghệ" nó đã bám chặt vào đời tôi, những tiếng đàn quyến rũ của các anh vẫn có ma lực thu hớp hồn tôi. Tôi lại lân la vác xác qua nhà anh ngồi chầu rìa nghe nhạc ké. Cũng thế, mấy anh chọc tôi vậy thôi, nhưng thấy thằng nhỏ nài nỉ, anh Khoa thương hại đành chỉ dạy cho chút ít. Tôi biết chưa chắc anh đã muốn dạy, nhưng vì anh chỉ muốn lấy lòng thằng em trai của hai chị Diệp, Khanh mà các anh đang mê tít đó thôi. Lý do gì mặc kệ, miễn sao được học đàn là tôi vui rồi. Dù sao tôi cũng cảm ơn các anh đã khai tâm cho tôi trên cây đàn guitar.

Ở trường tôi đã được học một ít lý thuyết căn bản Nhạc Lý. Tôi bắt đầu mò mẫm những note nhạc đầu tiên trên phím đàn guitar. Tôi học đàn một cách say mê, mặc dù bốn ngón tay trái của tôi bị dây đàn cứa đến xước da toé máu. Đã đôi lúc chán muốn bỏ vì thấy mình học mãi chả thấy tiến bộ gì hết, mấy đầu ngón tay trái sưng vù đau nhức hành hạ tôi không ít. Nhưng những dòng suối nhạc vẫn có ma lực như cục nam châm cuốn hút tôi. Tôi gắng sức kiên nhẫn cộng với cái đam mê điên cuồng, tôi nhất định kiên trì tập luyện. Ngày tháng qua hình như từng nốt nhạc đã thấm dần vào mạch máu. Tôi bắt đầu mê đàn từ đây. Mối duyên âm nhạc đã thả những sợi tơ vương vào cuộc đời tôi cũng từ đây...

Chương 6

Định mệnh

Tháng Sáu, chúng tôi vừa được nghỉ hè. Nói là nghỉ hè thực ra là nghỉ mưa. Trời bắt đầu vào mùa mưa, những cơn mưa đầu mùa thường kéo đến vào buổi chiều. Chúng ào xuống một trận rồi hết, làm lầy lội những con phố nhỏ, đồng thời làm dịu đi cái nóng nực của ban ngày. Mặt đường cũng bớt đi bụi bặm. Người lớn nói, hễ thấy mưa nhiều không khí dịu đi là biết trời đã giao mùa để vào Thu. Rồi mùa Thu cũng đến, Thu năm ấy mang theo từng cơn gió nhẹ hiu hiu thổi thoảng qua. Cây ngô đồng trước ngõ nhà tôi lá xanh đang đợi màu thay lá, lác đác rơi rụng dăm ba chiếc lá vàng. Thực ra, ở Sài Gòn không có mùa Thu rõ rệt, miền Nam chỉ có hai mùa mưa nắng. Mưa thường bắt đầu vào khoảng tháng Bảy kéo dài cho đến tháng Mười. Hình như năm ấy mùa mưa đến chậm và ít hơn mỗi năm. Đã tháng Tám rồi mà trời vẫn còn oi ả.

Rằm tháng Tám Tết Trung Thu, hàng quán phố xá nhộn nhịp với những hộp bánh Trung Thu vuông vuông bao giấy đỏ, và những chiếc lồng đèn đủ màu sặc sỡ. Đèn Trung Thu mang hình tượng những con vật như con cá, con rồng, con thỏ, con bướm... đôi khi có cả máy bay, tàu thủy và cao cấp hơn như đèn kéo quân. Lũ con nít nôn nao vì được nghỉ học, chơi rước đèn và ăn bánh Trung Thu. Hai ngày nữa là đúng ngày rằm tháng tám, một đêm mưa lất phất, ông nội tôi qua đời. Ông nội sinh vào những năm cuối của thế kỷ trước, trưởng thành giữa lúc Nho học suy tàn. Bài thơ Ông Đồ của Vũ Đình Liên mênh mang phảng phất hình ảnh của ông nội tôi.

"Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua"

Ông nội không bày mực tầu giấy đỏ ở ngoài chợ mà ông bày ngay... trong nhà! Nhớ Tết mỗi năm trước khi đi chùa lễ giao thừa hai cành lộc đầu Xuân, là ông nội đã sắp sẵn mực tàu giấy đỏ, để đầu năm khai bút.

"Ngày Xuân cảnh sắc lại thêm xuân,
Nhộn nhịp dăm ba chén tẩy trần.
Trên có Phật trời vo phúc quả,
Dưới nhờ tổ ấm đắp tiền nhân,
Tam đa ngũ phúc dâng đầy cửa,
Muôn tía nghìn hồng nở chật sân,
Hương khói ngạt ngào nhờ đón rước,
Ngày Xuân cảnh sắc lại thêm Xuân."

Bài thơ chữ Nôm ông nội tôi viết trên giấy hồng điều, với mực pha kim nhũ vàng óng ánh. Sáng sớm mùng một Tết, bên cạnh cành mai vàng mơn mởn những nụ Xuân, ông nội quần áo chỉnh tề ngồi ở phòng khách. Lát nữa đây mấy ông cụ trong làng sẽ đến mừng tuổi nhau. Trong làn sương sớm se lạnh của không khí đầu Xuân. Các cụ nhấp chén trà và cùng nhau ngâm thưởng bài thơ. Thật là,

"Hoa tay thảo những nét,
Như phượng múa rồng bay"

"Đầu năm khai bút", bây giờ đã trở thành câu chuyện cổ tích xa xưa. Có mấy ai còn nhớ nữa?

Ông bà nội ở với gia đình tôi suốt, từ Đà Nẵng cho đến Sài Gòn. Vốn có chữ Hán uyên thâm, tuổi về già ông thích nghiên cứu về Tướng Số và Đông Y. Ông sưu tầm và chế biến nhiều bài thuốc gia truyền rất hay. Có lẽ nhờ phước chủ may thầy, ông nội tôi mát tay lắm. Có những con bệnh nằm nhà chờ chết, thế mà được ông nội chữa khỏi. Những nhà giàu họ đến hậu tạ, ông chả bao giờ nhận tiền. Nhà nghèo ông nội còn bỏ tiền ra mua thuốc giúp cho. Ông nội chỉ muốn làm việc phước thiện. Hồi trước ông nội giàu có ruộng đất bạt ngàn, di cư vào Nam bỏ lại tất cả, ông chẳng bao giờ tiếc của. Vì thế những năm tháng cuối đời tuy sống thanh bạch đạm bạc, nhưng ông nội rất phong lưu nho nhã. Ông thường dạy các cháu:

- Của cải vật chất là vật ngoài thân phù du hư ảo, chỉ có chữ Nhân mới là đáng quý. Làm người phải có lòng Nhân. Nhân chi sơ tính bản thiện. Ông giải thích thêm, con người mới đầu sinh ra là tâm tính vốn thật thà. Sau này cuộc đời mới làm người ta nhiễm nhiều tật xấu, gian xảo lọc lừa.

Ngày ông nội mất, tôi buồn ủ rũ. Tôi ngơ ngác trước đèn nến lung linh, trên bàn thờ thắp lên sáng choang. Mùi hương khói, mùi giấy vàng mã đốt lên, giữa khói hương nghi ngút, tôi vẫn còn nhớ như in. Tiếng tụng kinh, tiếng mõ độ niệm của các vị sư Phật giáo. Đó là lần đầu tiên tôi đứng trước cái chết của một người thân, đầu tôi như tê dại.

"Giấy đỏ buồn không thắm,
Mực đọng trong nghiên sầu"

Mực đọng trong nghiên sầu, hay giọt sầu đang đọng từng giọt trong trái tim bé nhỏ của tôi. Trong đời người cuộc chia tay nào mà không mang nhiều lưu luyến, huống chi đây là một cuộc chia tay vĩnh biệt! Về sau khi lớn lên tôi suy nghĩ về cuộc đời của con người, về sự sống, về cái chết. Tôi cảm thấy một cái gì hư không, vô thường. Đời người là thế, thật quá mong manh, như một kiếp phù du, ngắn ngủi vô cùng. Cảm giác hư không ấy nó cứ mênh mang theo đuổi tôi mãi…

"Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài trời mưa bụi bay"

Hôm nay, cũng mùa Thu một ngày mưa bụi, ông nội tôi đã mất, hình ảnh cuối cùng của Ông Đồ Già năm xưa cũng đã không còn nữa! Ngày đưa ông nội ra đi, tôi buồn thảm thiết. Và ngày ấy, tâm tư ngây thơ tôi nghĩ, chắc không ai buồn hơn tôi, kể cả bố nữa. Vì từ bé tôi thường quấn quít bên cạnh ông nội nhiều. Giờ ông nội mất rồi, tôi bỗng thấy trong lòng hụt hẫng, chơi vơi.

"Năm nay đào lại nở
Không thấy ông Đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu bây giờ"
(Vũ Đình Liên - Ông Đồ)

Đám tang ông nội xong, tôi buồn đến nỗi không muốn ăn cơm đến mấy ngày. Bố thấy tôi buồn ủ rũ như vậy, nhưng không biết làm sao cho tôi được nguôi ngoai. Một chiều, bố cho tôi đến nhà bác nhân tiện xin cây bông giấy về trồng. Cùng đi với bố, tôi vui lắm. Bây giờ lần này tôi đã có dịp chuộc lại lỗi lầm. Nhất định sẽ chăm sóc cây bông cẩn thận, để không làm bố buồn, tôi đã lớn khôn rồi mà. Cả hai chúng tôi đều thất vọng, ông bác bạn của bố vắng nhà. Không tiện ở lâu, bố hẹn sẽ trở lại vào dịp khác.

Nhưng cái "dịp khác" mong manh ấy đã không bao giờ đến với bố con chúng tôi nữa… Định mệnh thật là oan nghiệt! Một sáng mùa Đông năm ấy, bố đột ngột ra đi, bố đã bỏ lại mẹ con chúng tôi, bố đi và mãi mãi không trở về!…

Người ta thường nói: "Phước bất trùng lai, họa vô đơn chí!". Một đại họa nữa đã đến với gia đình tôi. Chỉ trong vòng chưa đầy ba tháng, dưới mái nhà nhỏ bé thân yêu nay đã mất đi hai người thân trong nhà, cột trụ của gia đình. Một nỗi mất mát đau đớn lớn lao đổ ập xuống mẹ và chúng tôi. Với chúng tôi, vết thương mới chưa đủ thời gian để kịp lành thì lại thêm một vết thương nữa lớn hơn, xé nát tâm tư. Như người ta thường nói, định mệnh bao giờ cũng cay nghiệt, phũ phàng!

Chỉ còn hơn một tháng nữa là Tết. Nhưng mùa Xuân này lại đến, bố đã không còn nữa! Đó là một cái Tết buồn thảm nhất trong gia đình tôi. Trong khi mọi người nô nức đón Xuân. Nhớ Tết năm trước mẹ sanh bé Trâm xong nằm trong bệnh viện chúng tôi đã không có được cái Tết trọn vẹn. Nhưng năm nay còn buồn tủi hơn, gia đình tôi mang đại tang, ông nội và bố đã không còn nữa! Gần Tết mẹ đã cẩn thận dặn chúng tôi trước thật kỹ:

- Năm nay các con không đứa nào được đi đâu hết trong ba ngày Tết, nhớ kỹ đó nghe chưa?

Mẹ dặn vậy cho có lệ vậy thôi, nhưng chúng tôi đã lớn và đều hiểu, và chúng tôi đâu còn tâm hồn gì nữa để mà đón Xuân. Hồi đó, tôi chỉ biết thương mẹ thôi chứ chẳng biết làm gì hơn. Lớn lên tôi mới hiểu một cách thấm thía xót xa, và cảm phục nghị lực kiên cường của mẹ. Hy sinh cho các con mẹ đã đứng lên khuất phục nghịch cảnh từ những chuỗi ngày đau thương đen tối nhất.

Chiều Ba mươi Tết, như mỗi năm mẹ thường làm cơm cúng ông bà, tổ tiên. Năm nay giúp mẹ đặt mâm cơm cúng lên bàn thờ, có thêm hình ông nội và bố, lòng tôi bỗng đớn đau, quặn thắt. Đêm đến, khi mọi người trong nhà đi ngủ, tôi lò mò xuống một mình ngồi lặng lẽ ở sofa. Đêm ba mươi Tết, chỉ còn một tiếng nữa là giao thừa. Bên ngoài giờ này người ta đang nô nức đón Xuân. Phòng khách nhà tôi như u uất, nhang đèn leo lét hắt hiu. Không gian ảm đạm thê lương. Trên bàn thờ hình ông nội, hình bố, không gian vắng lặng đượm một màu tang quạnh quẽ. Khung hình đôi mắt bố hình như vẫn đang nhìn tôi với tia nhìn đầy bao dung độ lượng. Lời trách yêu của bố hôm nào còn như văng vẳng bên tai: "Cái thằng, học thì lười biếng, làm thì vô tâm, sau này lớn lên con còn làm được gì?" Tôi muốn nói với bố: "Bố ơi! Con hứa với bố sau này lớn lên con sẽ không để bố phải thất vọng. Bây giờ con có muốn hứa với bố cũng không được nữa, bố ơi!".

Nhớ lại mới Tết năm ngoái bố và tôi trên đường về với cành bông giấy. Giờ đây, cành bông giấy đã chết rồi, nó ra đi như một điềm gở của định mệnh ngầm báo trước. Đôi tay nhỏ bé của tôi như muốn níu lại dòng thời gian, vặn ngược lại cây kim đồng hồ. Nếu có một phép lạ nào đó như trong chuyện cổ tích. Có bà tiên hiện ra, xin hãy ban cho tôi một lời nguyện ước. Cho tôi sống lại một giây, chỉ một giây thôi. Trời ơi! Tất cả như vẫn quanh đây, mới hôm nào còn đó như một giấc mơ hoa, sao nay đã vụt mất rồi, đã mất đi thật rồi…